در حال‌ حاضر از نژادهای مختلف‌ آن‌ به‌ منظورهاي‌ گوناگون‌ از جمله‌ توليدپشم‌ و گوشت‌،انجام‌ تحقيقات‌ بيولوژيكي‌ و بعنوان‌ حيوانات‌ خانگي‌ استفاده‌ مي‌شود.رفتار غير تهاجمي‌ و آرام‌ خرگوش‌ را بعنوان‌ يك‌ حيوان‌ خانگي‌ ايده‌آل‌مطرح‌ نموده‌ است‌.با اين‌ وجود جهت‌ نگهداري‌ مناسب‌ آن‌، آشنائي‌ با خصوصيات‌آناتوميكی، فيزيولوژيكی و رفتاری اين‌ حيوان‌ ضروری است‌. وت پارس شما را به ادامه مطلب دعوت می کند.

ويژگيهاي‌ كالبد شناسي‌ و فيزيولوژيكي‌

سر: مهمترين‌ ويژگي‌آناتوميكي‌ حيوان‌ در سر، گوشها مي‌باشند. بخش‌ خارجي‌ گوشها يعني‌ لاله‌ گوش‌خصوصيت‌برجسته‌ اين‌ حيوان‌ بوده‌ و علاوه‌ بر نقش‌ آن‌ در شنوائي‌، به‌ لحاظ وجود شبكه‌وسيع‌ عروقي‌ در زير پوست‌اين‌ ناحيه‌، تأثير مهمي‌ درتنظيم‌ حرارت‌ بدن‌ دارند. لاله‌هاي‌گوش‌ نرم‌ و بسيار حساس‌ مي‌باشند و نبايد از آنها براي‌گرفتن‌ و مقيد كردن‌ حيوان‌استفاده‌ نمود. چشم هابه‌ نسبت‌ اندازه‌ سر بزرگ‌ و داراي‌ زاويه‌ ديدي‌ حدود 190 درجه‌ مي‌باشند.مردمكها قدرت‌ اتساع‌زيادي‌ دارند و بدين‌ علت‌ حساسيت‌ بينائي‌ حيوان‌ به‌ نور رادر مقايسه‌ با انسان‌ 8 برابر افزايش‌ مي‌دهند. پلك‌ سوم‌ دراين‌ حيوانات‌ رشدقابل‌ ملاحظه‌اي‌ دارد كه‌ در هنگام‌ خواب‌ از گوشه‌ داخلي‌ چشم‌ حركت‌ نموده‌ وسطح‌ قرنيه‌ رامي‌پوشاند.

دندانهاي‌ خرگوش‌ رشد دائمی دارند، بعنوان‌ مثال‌ دندانهاي‌ پيشين‌ در طول‌سال‌ بيش‌ از 10-12 سانتيمتر رشدمي‌نمايد بنابراين‌ بيماريهاي‌ دنداني‌ نظير رشدبيش‌ از حد دندانها و يا وجود دندانهاي‌ نابجا و بد شكل‌ از موارد متداول‌درخرگوشها مي‌باشند.

قفسه‌ صدری:حجم‌ قفسه‌ صدري‌ درمقايسه‌ با گنجايش‌ محوطه‌ خيلي‌ كوچك‌ است‌. قلب‌ نيز كوچك‌ است‌ وبر خلاف‌ ساير پستانداران‌ دريچه‌ دهليزي‌ - بطني‌ سمت‌ راست‌ سه‌ لتي‌(Tricuspid) نبوده‌ و دو لتي(‌Bicuspid)است‌.

محوطه‌ بطني‌

طول‌ روده‌ها حدود 10برابر طول‌ بدن‌ است‌ و بخش‌ مهمي‌ از آن‌ را (از نظر گنجايش‌ و عملكرد)روده‌كور (Cecum)تشكيل‌ مي‌دهد كه‌باقيمانده‌ هضم‌ نشده‌ مواد غذائي‌ پس‌ از عبور از روده‌ باريك‌ وارد آن‌ شده‌وتوسط ميكروفلور موجود در آن‌ مورد تجزيه‌ قرار مي‌گيرند و تركيبي‌ غني‌ ازپروتئين‌ و ويتامين‌ را ايجاد مي‌كنند. خرگوش‌بطور طبيعي‌ و غريزي‌ رفتاري‌ تحت‌ عنوان‌ مدفوع‌ خواري‌ دارد. اين‌ حيوانات‌ دونوع‌ مدفوع‌ توليدمي‌كنند كه‌ يك‌ نوع‌ آن‌ بشكل‌ دانه‌اي‌ و نوع‌ ديگر بحالت‌خميري‌ است‌. نوع‌ دوم‌ غني‌ از تركيبات‌ پروتئيني‌ و ويتاميني‌است‌ و حيوان‌ فقطاين‌ نوع‌ مدفوع‌ را مورد تغذيه‌ قرار مي‌دهد. اين‌ عمل‌ معمولا صبح‌ زود انجام‌مي‌شود و حيوان‌مدفوع‌ را مستقيما از مخرج‌ خود مي‌گيرد و بدين‌ ترتيب‌ بخشي‌ ازنياز بدن‌ به‌ پروتئين‌ و تركيبات‌ ويتاميني‌ را تامين‌مي‌نمايد.

ادرارخرگوش‌ بواسطه‌ مصرف‌ جيره‌ غذائي‌ گياهي‌ داراي ‌PH قليائي‌ حدود 8/2 است‌ و رنگ‌ آن‌ از زرد روشن‌ تانارنجي‌ پر رنگ‌ يا قهوه‌اي‌ متمايل‌ به‌قرمز متغير است‌ كه‌ ميزان‌ رنگ‌ بر اساس‌ دهيدراتاسيون‌ و قليائي‌ بودن‌ ادرارتغييرمي‌كند. همچنين‌ بخاطر وجود نمكهاي‌ كربنات‌ كلسيم‌ و فسفات‌ آمونيم‌ ومنيزيم‌ ادرار كدر است‌. رسوب‌ اين‌ تركيبات‌بر سطح‌ ميله‌هاي‌ قفس‌، تميز كردن‌ لانه‌ را با اشكال‌ روبرو مي‌سازد. درجه‌حرارت‌ طبيعي‌ بدن‌ بين‌ 37 تا 39/4 درجه‌ سانتيگراد و به‌ طور متوسط 38/3 درجه‌سانتيگراد مي‌باشد. باتوجه‌ به‌ وجود نژادهاي‌ مختلف‌ وزن‌ حيوان‌ بالغ‌ مي‌تواند از حداقل‌kg 0/9 در نژادهاي‌كوچك‌ (آلماني‌،لهستاني‌) تاkg 1/8 در نژادهاي‌ متوسط (نيوزيلند) وkg 7/3 در نژادهاي‌ بزرگ‌ (فلاماندري‌ بزرگ‌) متغير باشد. متوسططول‌ عمراين‌ حيوان‌ حدود 5 تا 6 سال‌ و حداكثر طول‌ عمر قابل‌ انتظار 15 سال‌ است‌.

نگهداري

خرگوش‌ را مي‌توان‌ در داخل‌ منزل‌ (بعنوان‌ مثال‌ در حياط) نگهداري‌ نمود.حداقل‌ سطح‌ مورد نياز براي‌خرگوش‌ با وزن‌kg 2 حدود 0/3 متر مربع‌ است‌. براي‌ خرگوشهاي‌ با وزن‌ بيش‌ از kg 2 به‌ ازاء هر كيلوگرم‌وزن‌ اضافه‌سطح‌ لانه‌ بايد حدود 0/2 - 0/1 متر مربع‌ افزايش‌ يابد و در صورتيكه‌چند خرگوش‌ با هم‌ نگهداري‌ شوند بايد به‌ ازاءهر خرگوش‌ اضافي‌ 0/2 متر مربع‌ به‌سطح‌ لانه‌ افزوده‌ گردد. ارتقاع‌لانه‌ بايد در حدي‌ باشد كه‌ حيوان‌ بتواند بطور كامل‌ بر روي‌ پاهاي‌ خود بلندشود كه‌ بسته‌ به‌ جثه‌ حيوان‌مي‌تواند حدود 45-90 سانتيمتر در نظر گرفته‌ شود. درصورتيكه‌ خرگوش‌ در فضاي‌ خارج‌ منزل‌ نگهداري‌ مي‌شودكف‌ لانه‌ بايد در مقابل‌نفوذ رطوبت‌ عايق‌ شود و در صورتيكه‌ نگهداري‌ در داخل‌ منزل‌ صورت‌ مي‌گيرد كف‌لانه‌مي‌تواند مشبك‌ و يا توري‌ باشد كه‌ بدين‌ ترتيب‌ ادرار و رطوبت‌ ناشي‌ از آن‌در كف‌ قفس‌ باقي‌ نمي‌ماند و اين‌ مسئله‌اجازه‌ مي‌دهد تا تميز كردن‌ لانه‌ درفواصل‌ طولاني‌تري‌ انجام‌ گيرد. جهت‌ جلوگيري‌ از بروز نزاع‌ در بين‌ خرگوشها و عوارض‌ متعاقب‌ آن‌، خرگوشهاي‌نر را بايد جدا از هم‌ نگهداري‌نمود. همچنين‌ نرها و ماده‌ها نيز جز در هنگام‌جفتگيري‌ بايد در لانه‌هاي‌ جداگانه‌ نگهداري‌ شوند. نگهداري‌ چندخرگوش‌ ماده‌ باهم‌ در يك‌ قفس‌ اشكالي‌ ندارد.

عکس تزیینی است

خرگوشها مي‌توانند درجه‌ حرارت‌ بين‌ 270 - 4 درجه‌ را تحمل‌ نمايند كه‌البته‌ متوسط درجه‌ حرارت‌ توصيه‌شده‌ بين‌ 22 - 16 درجه‌ سانتيگراد است‌. رطوبت‌محيط بايد حدود 60 - 40 % باشد و حداقل‌ طول‌ مدت‌ روشنائي‌مورد نياز 16 - 14 ساعت‌است‌. در صورتيكه‌ طول‌ مدت‌ روشنائي‌ محيط از اين‌ مقدار كوتاهتر باشد حيوان‌دچارنقصان‌ فعاليت‌ جنسي‌ پائيزي‌(Autumnal Sexual depression)مي‌گردد. 

تغذيه

ميزان‌ مصرف‌ غذا در خرگوشها بطور متوسط روزانه‌ حدود 5 گرم‌ به‌ ازاء 100گرم‌ وزن‌ بدن‌ است‌. بهترين‌ ماده‌غذائي‌ براي‌ خرگوشها، جيره‌هاي‌ غذائي‌ تجاري‌است‌ كه‌ تركيبات‌ آن‌ بر اساس‌ نياز حيوان‌ تنظيم‌ شده‌ است‌. اين‌جيره‌ها معمولاحاوي‌ 17% - 14% پروتئين‌، 22% - 12% فيبرخام‌ و 2500 - 2100 كيلو كالري‌ انرژي‌هستند. در كنار اين‌ مواد مي‌توان‌ از سبزيجات‌ مختلف‌ نيز استفاده‌ نمود و بايدتوجه‌ كرد كه‌ سبزيجات‌ فاسد و كپك‌زده‌نباشند. اين‌ حيوان‌ از نظر فيزيولوژيك‌ شبه‌ نشخوار كننده‌(Pseudoruminant) بشمار ميرود و چون‌ ميكروفلور دستگاه‌گوارش‌ آن‌ نسبت‌ به‌ تغييرات‌اسمولاريته‌ و PHبسيار حساس‌ است‌ بنابراين‌ تغيير نوع‌ مواد غذائي‌ بايد به‌ آهستگي‌ وطي‌ مدت‌ 5 - 4 روز انجام‌ گيرد و هرگونه‌ تغيير ناگهاني‌ در محتويات‌ جيره‌ غذائي‌، بخصوص‌ استفاده‌ از جيره‌هاي‌غني‌از كربوهيدرات‌ مي‌تواند با ايجاد اختلالات‌ شديد گوارشي‌ سبب‌ مرگ‌ حيوان‌گردد.

     

توليد مثل

تعيين‌ جنسيت‌ در خرگوشهاي‌ نابالغ‌ بسيار مشكل‌ بوده‌ و به‌ تجربه‌ نيازدارد. بنابراين‌ در اين‌ مورد از دامپزشك‌ كمك‌ بگيريد.

خرگوشها در حدود سن‌ 24 - 16 هفتگي‌ به‌ بلوغ‌ مي‌رسند. نژادهاي‌ كوچكتر زودترازنژادهاي‌ بزرگتر و ماده‌هازودتر از نرها بالغ‌ مي‌شوند. خرگوش‌ ماده‌ سيكل‌اوستروس‌ منظمي‌ ندارد ولي‌ مرحله‌ پذيرش‌ جنسي‌ طولاني‌ و حدود7-10 روز است‌. درصورتيكه‌ جفتگيري‌ انجام‌ نگيرد ظرف‌ 1-2 روز حالت‌ پذيرش‌ از بين‌ رفته‌ و پس‌ ازآن‌ حيوان‌مجدد وارد مرحله‌ پذيرش‌ جنسي‌ مي‌گردد. خرگوش‌ ماده‌اي‌ كه‌ وارد اين‌ مرحله‌ شده‌ است‌ به‌ ساير خرگوشهاي‌ ماده‌داخل‌ قفس‌ اجازه‌ مي‌دهد كه‌ بر پشت‌وي‌ بجهند كه‌ اين‌ نشانه‌ در جهت‌ تشخيص‌حيوان‌ آماده‌ جفتگيري‌ حائز اهميت‌ است‌. همانگونه‌ كه‌ در مبحث‌ لانه‌ ذكرشدنرها و ماده‌ها بايد جدا از يكديگر نگهداري‌ شوند و فقط هنگام‌ پذيرش‌ جنسي‌ خرگوش‌ماده‌ براي‌ مدت‌ حدود10 دقيقه‌ در قفس‌ خرگوش‌ نر قرار داده‌ شود. در صورتيكه‌ جفتگيري‌ منجر به‌ لقاح‌ نگردد، ممكن‌ است‌ آبستني‌ كاذب‌ (Pseudopregnancy) رخ‌ دهد. در اين‌مرحله‌حيوان‌ ماده‌ كليه‌ حالات‌ حيوان‌ آبستن‌ را دارد و حتي‌ پستانها نيز بزرگ‌ مي‌شوندولي‌ اين‌ مرحله‌ حداكثر پس‌ ازحدود 18 روز خاتمه‌ مي‌يابد.

طول‌ مدت‌ آبستني‌ حدود 33 - 30 روز است‌. رشد پستانها سريع‌ بوده‌ و طي‌هفته‌ آخر آبستني‌ صورت‌ مي‌گيرد.طي‌ روزهاي‌ آخر حيوان‌ ماده‌ شروع‌ به‌ ساخت‌لانه‌ مي‌نمايد و براي‌ اين‌ منظور اقدام‌ به‌ كندن‌ موهاي‌ ناحيه‌ شكم‌مي‌كند.تعداد بچه‌ها بين‌ 4-12 و بطور متوسط 7 عدد است‌. بچه‌ها معمولا صبح‌ زود و طي‌حدود يك‌ ساعت‌ و ياكمتر متولد مي‌شوند. طول‌ مدت‌ شيردهي‌ حدود 4-6 هفته‌ است‌.مادر در طول‌ روز فقط يكبار و معمولا صبحها به‌بچه‌ها شير مي‌دهد و بقيه‌ ساعات‌روز لانه‌ بچه‌ها را ترك‌ مي‌نمايد كه‌ اين‌ مسئله‌ نبايد بعنوان‌ عدم‌ پذيرش‌ بچه‌هاتوسطمادر قلمداد شود. در صورت‌ مرگ‌ مادر و يا هنگامي‌ كه‌ مادر قادر به‌ شيردادن‌ بچه‌ها نباشد مي‌توان‌ آنها رابصورت‌ دستي‌ تغذيه‌ نمود. جهت‌ تغذيه‌ بچه‌ها شير بافرمولهاي‌ مختلفي‌ توصيه‌ شده‌ است‌ كه‌ يكي‌ از ساده‌ترين‌فرمولها بشرح‌ زير مي‌باشد:

شير گاو 240 سی سی

زرده‌ تخم‌ مرغ‌ 1 عدد

عسل ‌5 سی سی

موليتي‌ ويتامين‌ كودكان ‌5 سی سی

شير دادن‌ هر 12 تا 24 ساعت‌ انجام‌ مي‌گيرد. البته‌ بايد در نظر داشت‌ كه‌تغذيه‌ دستي‌ بچه‌ خرگوشها بندرت‌موفقيت‌آميز بوده‌ و ممكن‌ است‌ با مشكلات‌ وعوارض‌ متعدد گوارشي‌ و تنفسي‌ در بچه‌ خرگوشها همراه‌ باشد.

 خرگوش‌ و بهداشت‌ عمومي‌

هر چند موارد گزارش‌ شده‌ از انتقال‌ بيماريهاي‌ خطرناك‌ بين‌ انسان‌ و حيوان‌در خرگوشهاي‌ اهلي‌ و خانگي‌ نادراست‌ با اين‌ وجود مهمترين‌ اين‌ بيماريهاعبارتند از سالمونلوز، تولارمي‌، هاري‌، عفونتهاي‌ قارچي‌ پوست‌ و مو، سل‌وتوكسوپلاسموز. جهت‌ جلوگيري‌ از بروز بيماري‌ در حيوان‌ و كاهش‌ احتمال‌ انتقال‌ آن‌ به‌صاحب‌ حيوان‌ توصيه‌هاي‌ زير بايدمورد توجه‌ قرار گيرد.

1 - پس‌ از خريدحيوان‌ ، جهت‌ معاينه‌ و بررسي‌ وضعيت‌ سلامت‌ آن‌ و دريافت‌ راهنمائي هاي‌ لازم‌ به‌درمانگاههاي‌ دامپزشكي‌ مراجعه‌ شود.

2 - حتي‌الامكان‌با ساخت‌ جايگاه‌ و لانه‌ مناسب‌، حيوان‌ در خارج‌ از محيط منزل‌ و به‌ عنوان‌مثال‌ در حياط نگهداري‌گردد.

3 - در صورتيكه‌حيوان‌ در داخل‌ منزل‌ نگهداري‌ مي‌شود بايد داراي‌ جايگاهي‌ خاص‌ و نسبتا محدودباشد و از رفت‌ وآمد آزادانه‌ حيوان‌ در محيط منزل‌ بايد جلو گيري‌ شود.

4 - محل‌ نگهداري‌و لانه‌ حيوان‌ روزانه‌ نظافت‌ گردد.

5 - از تماس‌حيوان‌ با حيوانات‌ خانگي‌ افراد ديگر و همچنين‌ حيوانات‌ غيرخانگي‌ نظير گربه‌هاي‌ولگرد جلوگيري‌شود.

6 - نظافت‌ شخصي‌علي‌الخصوص‌ شستن‌ دستها پس‌ از تماس‌ با حيوان‌ از اهميت‌ زيادي‌ برخوردار است‌.

7 - در صورت‌مشاهده‌ هرگونه‌ تغيير در ظاهر و يا رفتار حيوان‌، جهت‌ بررسي‌ علت‌ آن‌ به‌ درمانگاه‌ دامپزشكي‌ مراجعه‌شود و بر اساس‌ نظر دامپزشك‌ معالج‌ انجام‌ معاينات‌دوره‌اي‌ مورد توجه‌ قرار گيرد.

واكسن‌ هاري‌ جز در مواردي‌ كه‌ حيوان‌ در معرض‌ هاري‌ قرار دارد و يا درمناطقي‌ كه‌ هاري‌ شايع‌ مي‌باشد توصيه‌نمي‌شود و براي‌ پيشگيري‌ از بروز سايربيماريهاي‌ متداول‌ در خرگوش‌ نيز تاكنون‌ واكسني‌ تهيه‌ نشده‌ است‌

در حال‌ حاضر از نژادهای‌ مختلف‌ آن‌ به‌ منظورهای‌ گوناگون‌ از جمله‌ تولید پشم‌ و گوشت‌، انجام‌ تحقیقات‌بیولوژیکی‌ و بعنوان‌ حیوانات‌ خانگی‌ استفاده‌ می‌شود.

 

رفتار غیر تهاجمی‌ و آرام‌ خرگوش‌ آنرا بعنوان‌ یک‌ حیوان‌ خانگی‌ ایده‌آل‌ مطرح‌ نموده‌ است‌. با این‌ وجود جهت‌نگهداری‌ مناسب‌ آن‌، آشنائی‌ با خصوصیات‌ آناتومیکی‌، فیزیولوژیکی‌ و رفتاری‌ این‌ حیوان‌ ضروری‌ است‌.

 

 

ویژگیهای‌ کالبد شناسی‌ و فیزیولوژیکی‌

سر: مهمترین‌ ویژگی‌ آناتومیکی‌ حیوان‌ در سر، گوشها می‌باشند. بخش‌ خارجی‌ گوشها یعنی‌ لاله‌ گوش‌خصوصیت‌ برجسته‌ این‌ حیوان‌ بوده‌ و علاوه‌ بر نقش‌ آن‌ در شنوائی‌، به‌ لحاظ وجود شبکه‌ وسیع‌ عروقی‌ در زیر پوست‌این‌ ناحیه‌، تأثیر مهمی‌ درتنظیم‌ حرارت‌ بدن‌ دارند. لاله‌های‌ گوش‌ نرم‌ و بسیار حساس‌ می‌باشند و نباید از آنها برای‌گرفتن‌ و مقید کردن‌ حیوان‌ استفاده‌ نمود.

 

چشمها به‌ نسبت‌ اندازه‌ سر بزرگ‌ و دارای‌ زاویه‌ دیدی‌ حدود 190 درجه‌ می‌باشند. مردمکها قدرت‌ اتساع‌زیادی‌ دارند و بدین‌ علت‌ حساسیت‌ بینائی‌ حیوان‌ به‌ نور را در مقایسه‌ با انسان‌ 8 برابر افزایش‌ می‌دهند. پلک‌ سوم‌ دراین‌ حیوانات‌ رشد قابل‌ ملاحظه‌ای‌ دارد که‌ در هنگام‌ خواب‌ از گوشه‌ داخلی‌ چشم‌ حرکت‌ نموده‌ و سطح‌ قرنیه‌ رامی‌پوشاند.

 

دندانهای‌ خرگوش‌ رشد دائمی‌ دارند، بعنوان‌ مثال‌ دندانهای‌ پیشین‌ در طول‌ سال‌ بیش‌ از 10-12 سانتیمتر رشدمی‌نماید بنابراین‌ بیماریهای‌ دندانی‌ نظیر رشد بیش‌ از حد دندانها و یا وجود دندانهای‌ نابجا و بد شکل‌ از موارد متداول‌در خرگوشها می‌باشند.

 

قفسه‌ صدری‌: حجم‌ قفسه‌ صدری‌ در مقایسه‌ با گنجایش‌ محوطه‌ خیلی‌ کوچک‌ است‌. قلب‌ نیز کوچک‌ است‌ وبر خلاف‌ سایر پستانداران‌ دریچه‌ دهلیزی‌ - بطنی‌ سمت‌ راست‌ سه‌ لختی‌ (Tricuspid) نبوده‌ و دو لختی‌ Bicuspid))است‌.

 

محوطه‌ بطنی‌: طول‌ روده‌ها حدود 10 برابر طول‌ بدن‌ است‌ و بخش‌ مهمی‌ از آن‌ را (از نظر گنجایش‌ و عملکرد)روده‌کور (Cecum)تشکیل‌ می‌دهد که‌ باقیمانده‌ هضم‌ نشده‌ مواد غذائی‌ پس‌ از عبور از روده‌ باریک‌ وارد آن‌ شده‌ وتوسط میکروفلور موجود در آن‌ مورد تجزیه‌ قرار می‌گیرند و ترکیبی‌ غنی‌ از پروتئین‌ و ویتامین‌ را ایجاد می‌کنند.

 

 

خرگوش

 

 

خرگوش‌ بطور طبیعی‌ و غریزی‌ رفتاری‌ تحت‌ عنوان‌ مدفوع‌ خواری‌ دارد. این‌ حیوانات‌ دو نوع‌ مدفوع‌ تولیدمی‌کنند که‌ یک‌ نوع‌ آن‌ بشکل‌ دانه‌ای‌ و نوع‌ دیگر بحالت‌ خمیری‌ است‌. نوع‌ دوم‌ غنی‌ از ترکیبات‌ پروتئینی‌ و ویتامینی‌است‌ و حیوان‌ فقط این‌ نوع‌ مدفوع‌ را مورد تغذیه‌ قرار می‌دهد. این‌ عمل‌ معمولا صبح‌ زود انجام‌ می‌شود و حیوان‌مدفوع‌ را مستقیما از مخرج‌ خود می‌گیرد و بدین‌ ترتیب‌ بخشی‌ از نیاز بدن‌ به‌ پروتئین‌ و ترکیبات‌ ویتامینی‌ را تامین‌می‌نماید.

 

ادرار خرگوش‌ بواسطه‌ مصرف‌ جیره‌ غذائی‌ گیاهی‌ دارای‌ PH قلیائی‌ حدود 8/2 است‌ و رنگ‌ آن‌ از زرد روشن‌ تانارنجی‌ پر رنگ‌ یا قهوه‌ای‌ متمایل‌ به‌ قرمز متغیر است‌ که‌ میزان‌ رنگ‌ بر اساس‌ دهیدراتاسیون‌ و قلیائی‌ بودن‌ ادرار تغییرمی‌کند. همچنین‌ بخاطر وجود نمکهای‌ کربنات‌ کلسیم‌ و فسفات‌ آمونیم‌ و منیزیم‌ ادرار کدر است‌. رسوب‌ این‌ ترکیبات‌بر سطح‌ میله‌های‌ قفس‌، تمیز کردن‌ لانه‌ را با اشکال‌ روبرو می‌سازد.

 

درجه‌ حرارت‌ طبیعی‌ بدن‌ بین‌ 37 تا 39/4 درجه‌ سانتیگراد و به‌ طور متوسط 38/3 درجه‌ سانتیگراد می‌باشد.

 

با توجه‌ به‌ وجود نژادهای‌ مختلف‌ وزن‌ حیوان‌ بالغ‌ می‌تواند از حداقل‌kg 0/9 در نژادهای‌ کوچک‌ (آلمانی‌،لهستانی‌) تا kg 1/8 در نژادهای‌ متوسط (نیوزیلند) و kg 7/3 در نژادهای‌ بزرگ‌ (فلاماندری‌ بزرگ‌) متغیر باشد. متوسططول‌ عمر این‌ حیوان‌ حدود 5 تا 6 سال‌ و حداکثر طول‌ عمر قابل‌ انتظار 15 سال‌ است‌.

 

 

نگهداری

خرگوش‌ را می‌توان‌ در داخل‌ منزل‌ (بعنوان‌ مثال‌ در حیاط) نگهداری‌ نمود. حداقل‌ سطح‌ مورد نیاز برای‌خرگوش‌ با وزن‌ kg 2 حدود 0/3 متر مربع‌ است‌. برای‌ خرگوشهای‌ با وزن‌ بیش‌ از kg 2 به‌ ازاء هر کیلوگرم‌ وزن‌ اضافه‌سطح‌ لانه‌ باید حدود 0/2 - 0/1 متر مربع‌ افزایش‌ یابد و در صورتیکه‌ چند خرگوش‌ با هم‌ نگهداری‌ شوند باید به‌ ازاءهر خرگوش‌ اضافی‌ 0/2 متر مربع‌ به‌ سطح‌ لانه‌ افزوده‌ گردد.

 

 

خرگوش

 

 

ارتقاع‌ لانه‌ باید در حدی‌ باشد که‌ حیوان‌ بتواند بطور کامل‌ بر روی‌ پاهای‌ خود بلند شود که‌ بسته‌ به‌ جثه‌ حیوان‌می‌تواند حدود 45-90 سانتیمتر در نظر گرفته‌ شود. در صورتیکه‌ خرگوش‌ در فضای‌ خارج‌ منزل‌ نگهداری‌ می‌شودکف‌ لانه‌ باید در مقابل‌ نفوذ رطوبت‌ عایق‌ شود و در صورتیکه‌ نگهداری‌ در داخل‌ منزل‌ صورت‌ می‌گیرد کف‌ لانه‌می‌تواند مشبک‌ و یا توری‌ باشد که‌ بدین‌ ترتیب‌ ادرار و رطوبت‌ ناشی‌ از آن‌ در کف‌ قفس‌ باقی‌ نمی‌ماند و این‌ مسئله‌اجازه‌ می‌دهد تا تمیز کردن‌ لانه‌ در فواصل‌ طولانی‌تری‌ انجام‌ گیرد.

 

جهت‌ جلوگیری‌ از بروز نزاع‌ در بین‌ خرگوشها و عوارض‌ متعاقب‌ آن‌، خرگوشهای‌ نر را باید جدا از هم‌ نگهداری‌نمود. همچنین‌ نرها و ماده‌ها نیز جز در هنگام‌ جفتگیری‌ باید در لانه‌های‌ جداگانه‌ نگهداری‌ شوند. نگهداری‌ چندخرگوش‌ ماده‌ با هم‌ در یک‌ قفس‌ اشکالی‌ ندارد.

 

خرگوشها می‌توانند درجه‌ حرارت‌ بین‌ ۲۷ - 4 درجه‌ را تحمل‌ نمایند که‌ البته‌ متوسط درجه‌ حرارت‌ توصیه‌شده‌ بین‌ 22 - 16 درجه‌ سانتیگراد است‌. رطوبت‌ محیط باید حدود 60 - 40 % باشد و حداقل‌ طول‌ مدت‌ روشنائی‌مورد نیاز 16 - 14 ساعت‌ است‌. در صورتیکه‌ طول‌ مدت‌ روشنائی‌ محیط از این‌ مقدار کوتاهتر باشد حیوان‌ دچارنقصان‌ فعالیت‌ جنسی‌ پائیزی‌ (Autumnal Sexual depression) می‌گردد.

 

 

تغذیه

میزان‌ مصرف‌ غذا در خرگوشها بطور متوسط روزانه‌ حدود 5 گرم‌ به‌ ازاء 100 گرم‌ وزن‌ بدن‌ است‌. بهترین‌ ماده‌غذائی‌ برای‌ خرگوشها، جیره‌های‌ غذائی‌ تجاری‌ است‌ که‌ ترکیبات‌ آن‌ بر اساس‌ نیاز حیوان‌ تنظیم‌ شده‌ است‌. این‌جیره‌ها معمولا حاوی‌ 17% - 14% پروتئین‌، 22% - 12% فیبرخام‌ و 2500 - 2100 کیلو کالری‌ انرژی‌ هستند.

 

در کنار این‌ مواد می‌توان‌ از سبزیجات‌ مختلف‌ نیز استفاده‌ نمود و باید توجه‌ کرد که‌ سبزیجات‌ فاسد و کپک‌زده‌نباشند.

 

این‌ حیوان‌ از نظر فیزیولوژیک‌ شبه‌ نشخوار کننده‌ (Pseudoruminant) بشمار میرود و چون‌ میکروفلور دستگاه‌گوارش‌ آن‌ نسبت‌ به‌ تغییرات‌ اسمولاریته‌ و PHبسیار حساس‌ است‌ بنابر این‌ تغییر نوع‌ مواد غذائی‌ باید به‌ آهستگی‌ وطی‌ مدت‌ 5 - 4 روز انجام‌ گیرد و هرگونه‌ تغییر ناگهانی‌ در محتویات‌ جیره‌ غذائی‌، بخصوص‌ استفاده‌ از جیره‌های‌ غنی‌از کربوهیدرات‌ می‌تواند با ایجاد اختلالات‌ شدید گوارشی‌ سبب‌ مرگ‌ حیوان‌ گردد.

 

 

تولید مثل

تعیین‌ جنسیت‌ در خرگوشهای‌ نابالغ‌ بسیار مشکل‌ بوده‌ و به‌ تجربه‌ نیاز دارد. بنابراین‌ در این‌ مورد از دامپزشک‌کمک‌ بگیرید.

 

خرگوشها در حدود سن‌ 24 - 16 هفتگی‌ به‌ بلوغ‌ می‌رسند. نژادهای‌ کوچکتر زودتر ازنژادهای‌ بزرگتر و ماده‌هازودتر از نرها بالغ‌ می‌شوند. خرگوش‌ ماده‌ سیکل‌ اوستروس‌ منظمی‌ ندارد ولی‌ مرحله‌ پذیرش‌ جنسی‌ طولانی‌ و حدود7-10 روز است‌. در صورتیکه‌ جفتگیری‌ انجام‌ نگیرد ظرف‌ 1-2 روز حالت‌ پذیرش‌ از بین‌ رفته‌ و پس‌ از آن‌ حیوان‌مجددٹ وارد مرحله‌ پذیرش‌ جنسی‌ می‌گردد.

 

خرگوش‌ ماده‌ای‌ که‌ وارد این‌ مرحله‌ شده‌ است‌ به‌ سایر خرگوشهای‌ ماده‌ داخل‌ قفس‌ اجازه‌ می‌دهد که‌ بر پشت‌وی‌ بجهند که‌ این‌ نشانه‌ در جهت‌ تشخیص‌ حیوان‌ آماده‌ جفتگیری‌ حائز اهمیت‌ است‌. همانگونه‌ که‌ در مبحث‌ لانه‌ ذکرشد نرها و ماده‌ها باید جدا از یکدیگر نگهداری‌ شوند و فقط هنگام‌ پذیرش‌ جنسی‌ خرگوش‌ ماده‌ برای‌ مدت‌ حدود10 دقیقه‌ در قفس‌ خرگوش‌ نر قرار داده‌ شود.

 

در صورتیکه‌ جفتگیری‌ منجر به‌ لقاح‌ نگردد، ممکن‌ است‌ آبستنی‌ کاذب‌ (Pseudopregnancy) رخ‌ دهد. در این‌مرحله‌ حیوان‌ ماده‌ کلیه‌ حالات‌ حیوان‌ آبستن‌ را دارد و حتی‌ پستانها نیز بزرگ‌ می‌شوند ولی‌ این‌ مرحله‌ حداکثر پس‌ ازحدود 18 روز خاتمه‌ می‌یابد.

 

 

خرگوش

 

 

طول‌ مدت‌ آبستنی‌ حدود 33 - 30 روز است‌. رشد پستانها سریع‌ بوده‌ و طی‌ هفته‌ آخر آبستنی‌ صورت‌ می‌گیرد.طی‌ روزهای‌ آخر حیوان‌ ماده‌ شروع‌ به‌ ساخت‌ لانه‌ می‌نماید و برای‌ این‌ منظور اقدام‌ به‌ کندن‌ موهای‌ ناحیه‌ شکم‌می‌کند. تعداد بچه‌ها بین‌ 4-12 و بطور متوسط 7 عدد است‌. بچه‌ها معمولا صبح‌ زود و طی‌ حدود یک‌ ساعت‌ و یاکمتر متولد می‌شوند. طول‌ مدت‌ شیردهی‌ حدود 4-6 هفته‌ است‌. مادر در طول‌ روز فقط یکبار و معمولا صبحها به‌بچه‌ها شیر می‌دهد و بقیه‌ ساعات‌ روز لانه‌ بچه‌ها را ترک‌ می‌نماید که‌ این‌ مسئله‌ نباید بعنوان‌ عدم‌ پذیرش‌ بچه‌هاتوسط مادر قلمداد شود. در صورت‌ مرگ‌ مادر و یا هنگامی‌ که‌ مادر قادر به‌ شیردادن‌ بچه‌ها نباشد می‌توان‌ آنها رابصورت‌ دستی‌ تغذیه‌ نمود. جهت‌ تغذیه‌ بچه‌ها شیر با فرمولهای‌ مختلفی‌ توصیه‌ شده‌ است‌ که‌ یکی‌ از ساده‌ترین‌فرمولها بشرح‌ زیر می‌باشد:

 

 

شیر گاو
   

240 سی‌سی‌

زرده‌ تخم‌ مرغ
   

1 عدد

عسل
   

5 سی‌سی‌

مولیتی‌ ویتامین‌ کودکان
   

5 سی‌سی‌

 

 

 ‌

شیر دادن‌ هر 12 تا 24 ساعت‌ انجام‌ می‌گیرد. البته‌ باید در نظر داشت‌ که‌ تغذیه‌ دستی‌ بچه‌ خرگوشها بندرت‌موفقیت‌آمیز بوده‌ و ممکن‌ است‌ با مشکلات‌ و عوارض‌ متعدد گوارشی‌ و تنفسی‌ در بچه‌ خرگوشها همراه‌ باشد.

 

 

خرگوش‌ و بهداشت‌ عمومی‌

هر چند موارد گزارش‌ شده‌ از انتقال‌ بیماریهای‌ خطرناک‌ بین‌ انسان‌ و حیوان‌ در خرگوشهای‌ اهلی‌ و خانگی‌ نادراست‌ با این‌ وجود مهمترین‌ این‌ بیماریها عبارتند از سالمونلوز، تولارمی‌، هاری‌، عفونتهای‌ قارچی‌ پوست‌ و مو، سل‌ وتوکسوپلاسموز.

 

جهت‌ جلوگیری‌ از بروز بیماری‌ در حیوان‌ و کاهش‌ احتمال‌ انتقال‌ آن‌ به‌ صاحب‌ حیوان‌ توصیه‌های‌ زیر بایدمورد توجه‌ قرار گیرد.

 

1 - پس‌ از خرید حیوان‌، جهت‌ معاینه‌ و بررسی‌ وضعیت‌ سلامت‌ آن‌ و دریافت‌ راهنمائیهای‌ لازم‌ به‌ درمانگاههای‌دامپزشکی‌ مراجعه‌ شود.

 

2 - حتی‌الامکان‌ با ساخت‌ جایگاه‌ و لانه‌ مناسب‌، حیوان‌ در خارج‌ از محیط منزل‌ و به‌ عنوان‌ مثال‌ در حیاط نگهداری‌گردد.

 

3 - در صورتیکه‌ حیوان‌ در داخل‌ منزل‌ نگهداری‌ می‌شود باید دارای‌ جایگاهی‌ خاص‌ و نسبتا محدود باشد و از رفت‌ وآمد آزادانه‌ حیوان‌ در محیط منزل‌ باید جلو گیری‌ شود.

 

4 - محل‌ نگهداری‌ و لانه‌ حیوان‌ روزانه‌ نظافت‌ گردد.

 

5 - از تماس‌ حیوان‌ با حیوانات‌ خانگی‌ افراد دیگر و همچنین‌ حیوانات‌ غیرخانگی‌ نظیر گربه‌های‌ ولگرد جلوگیری‌شود.

 

6 - نظافت‌ شخصی‌ علی‌الخصوص‌ شستن‌ دستها پس‌ از تماس‌ با حیوان‌ از اهمیت‌ زیادی‌ برخوردار است‌.

 

7 - در صورت‌ مشاهده‌ هرگونه‌ تغییر در ظاهر و یا رفتار حیوان‌، جهت‌ بررسی‌ علت‌ آن‌ به‌ درمانگاه‌ دامپزشکی‌ مراجعه‌شود و بر اساس‌ نظر دامپزشک‌ معالج‌ انجام‌ معاینات‌ دوره‌ای‌ مورد توجه‌ قرار گیرد.

 

واکسن‌ هاری‌ جز در مواردی‌ که‌ حیوان‌ در معرض‌ هاری‌ قرار دارد و یا در مناطقی‌ که‌ هاری‌ شایع‌ می‌باشد توصیه‌نمی‌شود و برای‌ پیشگیری‌ از بروز سایر بیماریهای‌ متداول‌ در خرگوش‌ نیز تاکنون‌ واکسنی‌ تهیه‌ نشده‌ است‌